ایران مقاله

 

 پروژه دانشجویی مقاله نقش دین، دینداری و انتظار در کاهش ناهنجاریهای جامعه فایل ورد (word) دارای 17 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله نقش دین، دینداری و انتظار در کاهش ناهنجاریهای جامعه فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله نقش دین، دینداری و انتظار در کاهش ناهنجاریهای جامعه فایل ورد (word)

نقش  دین ، دینداری و انتظار در کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی  
1 انتظار و کنترل اجتماعی  
2 انتظار و معناداری زندگی  
انتظار و تحکیم هدف  
انتظار و هم‌بستگی اجتماعی  
نتیجه  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله نقش دین، دینداری و انتظار در کاهش ناهنجاریهای جامعه فایل ورد (word)

[1] . گیدنز، جامعه‌شناسی، ص 159
[2] . سوره بقره، آیه30
[3] . سوره شمس، آیه8
[4] . شمس‌الله میر بحی، تبیین جامعه شناختی واقعه کربلا، ص 3، 5 ـ 6، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم 1382
[5] . علی سلیمی، محمد داودی، جامعه شناسی کج‌روی، ص 692، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم 1380
[6] . همان، ص 7
[7] . محمد باقر ساروخانی، دایره المعارف علوم اجتماعی، ص 491، انتشارات دانشگاه تهران، تهران 1370
[8] . سوره توبه، آیه105
[9] . محمد حسین فرجاد، آسیب‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی انحرافات، ص 186، انتشارات بدر، تهران 1363
[10] . Norm
[11] . دایره المعارف علوم اجتماعی، ص 491
[12] . جامعه‌شناسی کج‌روی، ص 226
[13] . بروسن کوئن، درآمدی بر جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، ص237، چاپ اول: فرهنگ معاصر، تهران 1370
[14] . جامعه‌شناسی کج‌روی، ص228
[15] . کوئن، درآمدی بر جامعه‌شناسی، ص 215
[16] . آنتونی گیدنز، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، ص149، چاپ دوازدهم: نشر نی، تهران 1383
[17] . دایره المعارف علوم اجتماعی، ص؟؟
[18] . Sovial deviation
[19] . جامعه‌شناسی کج‌روی، ص 232
[20] . هدایت‌الله ستوده، آسیب شناسی اجتماعی، ص 31، چاپ ششم: انتشارات آوای نور، تهران 1379
[21] . جولیوس گول، ویلیام کولب، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه محمد جواد زاهدی، ص 830، انتشارات مازیار، تهران 1376
[22] . محمد معین، فرهنگ فارسی معین، ج 1، ص 364، چاپ هشتم: انتشارات امیرکبیر، تهران 1371
[23] . ابراهیم مصطفی و ; ، المعجم الوسیط، ج 1،‌ ص 932، دار الدعوه، استانبول
[24] . مألوف لوئیس، منجد الطلاب، ترجمه محمد بندرریگی، ص 591، چاپ نهم، انتشارات اسلامی، تهران 1372
[25] . همان، ص 412
[26] . ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی، ص 85
[27] . جامعه شناسی

نقش  دین ، دینداری و انتظار در کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی

پس هر یک از شما باید کاری کنید تا به محبت و دوستی ما نزدیک شوید

وظیفه منتظران، ‌پیوند دادن و آشنا کردن مردم با امام زمان(عج) و گوشزد کردن دوستی و محبت حضرت به آنان است تا خود را در جهت پیوند معنوی با امام زمان(عج)، متعهد و پای‌بند به هنجارهای دینی گردانند و از هنجارشکنی و کج‌روی دست بردارند. منتظر واقعی کسی است که به خود سازی بپردازد، معارف، ارزش‌ها و محبت آنان را نشر دهد و به دیگران بیاموزد تا مکتب اهل‌بیت: احیا شود

امام صادق(ع)می‌فرماید

رحم الله عبداً اجترّ مودّه الناس إلینا، فحدّثهم بما یعرفون و ترک ما ینکرون؛[51]

خداوند رحمت کند بنده‌ای را که مودت مردم را به سوی ما کشاند و به آن‌چه می‌شناسند با آنان سخن بگوید و آن‌چه را منکرند واگذارد

بنابراین، منتظران براساس شفقت بر هم‌نوعان، احسان به خَلق و مهرورزی و رعایت قوانین اجتماعی، به وحدت انسانی در سطح جهانی با هم‌نوعان می‌اندیشند آنان تکیه‌گاه مردمند و دیگران به ایشان امیدوارند. مردم برای حل معضلات فردی و اجتماعی خویش، ‌به منتظران، چشم امید دارند و به آنان اعتماد می‌کنند. امام عسکری7 می‌فرماید
أولی الناس بالمحبّه منهم من أمّلوه؛[52]

سزاوارترین شخص به دوستی کسی است که مردم به او امید دارند

نظریه بریتویت در کنترل اجتماعی، شرمنده‌سازی کج‌روان بود. به اعتقاد او، با شرمنده‌سازی متخلف، می‌توان ناهنجاری را کنترل کرد.[53] در راه‌کار انتظار که مبتنی بر عزت و کرامت انسانی است، حتی هنجارشکنان نیز شرمنده نمی‌شوند، بلکه در دریای کرم و مهر مهدوی، با رغبت و اراده خویش، از هنجارشکنی و کج‌روی، دست بر می‌دارند و با مهرورزی و حمایت عاطفی و امید به زندگی سالم، در پرتو فرهنگ انتظار، به گروه منتظران می‌پیوندند. هم‌چنین برای ارزش‌های متعال جامعه مهدوی، ارزش قائل می‌شوند و نه تنها هنجارهای مؤمنان را نادیده نمی‌گیرند، بلکه با فراگیری هنجارها، برای نهادینه کردن آنها در جامعه می‌کوشند

1 انتظار و کنترل اجتماعی

کنترل اجتماعی، سبب می‌شود فرد به واسطه تعلق به گروه‌‌های اجتماعی، و از ارزش‌های آنها پیروی کند.[54] کنترل اجتماعی، ادامه فرآیند جامعه‌پذیری است. جامعه‌پذیری، هم‌نوایی داوطلبانه و اختیاری به شمار می‌آید. وقتی هم‌نوایی صورت نگیرد، مکانیسم‌های کنترل اجتماعی برای انتقال و تحمیل و اجرای هنجارها و انتظارات اجتماعی به کار می‌روند. در واقع، در جامعه‌پذیری، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی به فرد آموخته می‌شود و سپس رفتار او به وسیله «کنترل اجتماعی» زیر نظارت قرار می‌گیرد.[55]

مکانیسم‌های مختلفی برای تنظیم رفتارهای مقبول و جلوگیری از بی‌نظمی در جوامع وجود دارد که عبارتند از
ـ مکانیسم‌های رسمی:[56] مبتنی بر عنصر حقوقی و قانونی کنترل اجتماعی است که سرپیچی از آنها کیفر به دنبال دارد
ـ مکانیسم‌های غیر رسمی:[57] در عرصه رویارویی اجتماعی اعضای جامعه و در خانواده، مدرسه، محل کار و ; تحقق می‌یابد؛ در این حالت حفظ آبرو و ترس از بی‌آبرویی یا بی‌احترامی، فرد را از هنجارشکنی باز می‌دارد.[58] مکانیسم‌های غیررسمی عبارتند از

الف) بیرونی و درونی (وجدانی)؛

ب) ارزشی، عاطفی، اقتصادی؛

ج) انتظامی، ارشادی.[59]

در همه جوامع انسانی، نوعی کنترل اجتماعی مبتنی بر هنجارهای مقبول و سنت‌های متداول بر چارچوب رفتارهای اجتماعی مردم نظارت می‌کند و گرچه هم‌نوایان را تشویق می‌کند، بیشتر بر تنبیه هنجارشکنان و مخالفان تأکید می‌ورزد.[60]
هرشی یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان کنترل اجتماعی است که علت ناهنجاری را سست شدن رابطه فرد با جامعه می‌داند.[61]
«دین» به طور عام و «انتظار فرج» به طور خاص، ارزش‌های خود را به مردم عرضه می‌کند تا به صورت هنجار درآید و از طریق تقویت آنها، نقش خود را در کنترل رفتار افراد به شکل مؤثری ایفا کند

انتظار فرج، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل اجتماعی غیررسمی است؛ چون مؤمنان براساس آن، همواره خود را در محضر حضرت ولی‌عصر(عج) می‌بینند و تردید ندارند که امام، شاهد و ناظر ایشان است

حضرت مهدی(عج) می‌فرماید

فإنّا یحیط علمنا بأنبائکم ولا یعزب عنّا شیء من أخبارکم؛[62]

ما بر اخبار و احوالتان آگاهیم و هیچ چیزی از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست

تمام همت منتظران، انجام دادن وظایفی است که در برابر آن حضرت بر عهده دارند. مولی‌الموحدین، حضرت علی7 می‌فرماید
إن غاب عن الناس شخصه فی حال هدایتهم، فإنّ علمه و آدابه فی قلوب المؤمنین مثبته، فهم بها عاملون؛[63]
اگر شخص او [ولی‌عصر(عج)] از مردم در حال صلح و متارکه با مخالفان، غایب ماند، به راستی که علم و آداب او در دل‌های مؤمنان ثبت است که به آن عمل می‌کنند

منتظران واقعی معتقدند «حضرت بقیه‌الله، شاهد و ناظر است»[64] و آنان را برای ایفای نقش خویش در جامعه و انجام دادن رسالت امر به معروف و نهی از منکر آماده ‌می‌کند.[65]

در جامعه‌ای که «فرهنگ انتظار» در آن رواج داشته باشد و به درستی نهادینه شود، افراد در برابر سرنوشت هم‌دیگر احساس مسئولیت می‌کنند و مسئولیت‌پذیری، وظیفه‌ای دینی تلقی می‌گردد. ‌امام صادق(ع)می‌فرماید

یجب للمؤمن علی المؤمن النصیحه؛[66]

نصیحت کردن مؤمن، بر مؤمن [دیگر]، واجب است

امام باقر(ع)در اهمیت امر به معروف می‌فرماید

إنّ الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر سبیل الأنبیاء و منهاج الصلحاء فریضه عظیمه بها تقام الفرائض وتأمن المذاهب و تحلّ المکاسب و ترّد المظالم و تعمر الأرض و ینتصف من الأعداء و یستقیم الأمر؛[67]

‌بی‌تردید، امر به معرو‌ف و نهی از منکر، طریق انبیا و صالحان و وظیفه‌ای سترگ و عظیم است و دیگر واجبات دینی به واسطه آن انجام می‌پذیرد؛ راه‌ها به وسیله آن امنیت می‌یابد و درآمدها (کسب‌ها) به واسطه آن مشروع و حلال می‌شوند و مظالم دفع می‌گردند و زمین، آباد می‌شود و از دشمنان انتقام گرفته می‌شود و امور سامان می‌یابد

تسلیم بودن، کناره‌گیری و بی‌اعتنایی در برابر تباهی و فساد اجتماعی، با فلسفه انتظار سازگاری ندارد؛[68] چون همه، روزی اعمال خود را می‌بینند و خود را در محضر خدا می‌دانند

gوَقُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَf.[69]

منتظران چون خود را در برابر سرنوشت جامعه، مسئول می‌دانند، پیوند افراد با آرمان‌های متعالی را مستحکم می‌کنند تا از گسستن و سست شدن پیوند افراد با جامعه و شکل‌گیری ناهنجاری جلو‌‌گیری کنند

آنان نه تنها براساس احساس نظارت ولی‌عصر(عج)، به اصلاح خویش مشغولند، بلکه در راه اصلاح دیگران نیز تلاش می‌کنند. این برنامه، فردی نیست بلکه تمام عناصر تحول، باید در آن شرکت جویند و کار به صورت دسته جمعی و همگانی باشد. عمق و وسعت این هم‌آهنگی، باید به عظمت همان برنامه انقلاب جهانی باشد که انتظار آن را دارند. بنابراین، هیچ فردی نباید از حال دیگران غافل بماند، بلکه موظف است هرگونه ضعف و کاستی را در همه جا اصلاح کند و با ترمیم هر موضع آسیب‌پذیری، و هر ناتوانی را تقویت کند.[70]

پیامبر اعظم6 می‌فرماید

علیکم بالنّصح لله فی خلقه فلن تلقّاه بعمل أفضل منه؛[71]

بر شما باد به نصیحت و خیرخواهی کردن مردم برای رضایت خدا، که خدا را به عملی بهتر از آن ملاقات نکنی
علامه مجلسی در توضیح روایت می‌فرماید که مراد از نصیحت مؤمن، ارشاد و راه‌نمایی او به مصالح دینش، و آموزش او، هرگاه جاهل بوده و تنبیه او، هرگاه غافل باشد.[72] پس انتظار فرج با نصیحت و کنترل و نظارت اجتماعی هم‌آهنگ است

2 انتظار و معناداری زندگی

 

کلمات کلیدی :

 

 پروژه دانشجویی مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام فایل ورد (word) دارای 32 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام فایل ورد (word)

چکیده    
مقدمه    
الف) بررسى واژگانى    
ب) نخستین کاربرد    
1 کاربرد درباره على بن ابى‏طالب علیه‏السلام    
بُعد تاریخى    
2 کاربرد درباره عمر بن خطاب    
ج) گسترش کاربرد    
1 دوران سه خلیفه: عمر، عثمان و على علیه‏السلام    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام فایل ورد (word)

1 ابن ابى‏الحدید، شرح نهج‏البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم: [بى‏جا]، دار احیاء الکتب العربیه، 1387ق / 1967م

2 ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن على، اسدالغابه فى معرفه الصحابه، بیروت، دارالفکر، 1409 ق / 1989 م

3 ابن خلدون، عبدالرحمن، العِبَر: تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتى، تهران، چاپ اول موسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1363

4 ، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمدپروین گنابادى، چاپ هفتم: تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1369

5 ابن طاووس (سید)، على بن موسى حسینى، الیقین باختصاص مولانا على علیه‏السلام باِمره المونین ـ التحصین لأسرار مازاد من اخبار کتاب الیقین، تحقیق انصارى، چاپ اول: قم، موسه دارالکتاب (الجزائرى)، 1413 ق

6 ابن طقطقى، محمد بن على بن طباطبا، تاریخ فخرى در آداب ملک‏دارى و دولت‏هاى اسلامى، ترجمه محمدوحید گلپایگانى، چاپ دوم: تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360

7 ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق على شیرى، [بى‏جا]، دارالفکر، 1415ق

8 ابن عقده کوفى، فضائل امیرالمونین علیه‏السلام، گردآورى عبدالرزاق محمد حسین حرزالدین، قم، انتشارات دلیل، 1379 / 1421 ق

9 ابن منظور، محمد بن مکرّم، لسان العرب، تصحیح امین‏محمد عبدالوهاب و محمدصادق عبیدى، چاپ اول: بیروت، دار احیاء التراث العربى و موسه التاریخ العربى، 1416 ق / 1995 م

10 ، مختصر تاریخ دمشق لاِبن عساکر، تحقیق مأمون الصاغرجى، چاپ اول: دمشق، دارالفکر، 1409 ق / 1989 م

11 ابن‏هشام، عبدالملک حمیرى، السیره النبویه، تحقیق مصطفى سقا، ابراهیم ابیارى و عبدالحفیظ شلبى، بیروت، دار المعرفه، [بى‏تا]

12 ابونعیم اصفهانى، احمد بن عبداللّه‏، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، چاپ پنجم: بیروت، دارالکتاب العربى ـ قاهره، دارالریان للتراث، 1407ق / 1987 م

13 ابویوسف (قاضى)، یعقوب بن ابراهیم، کتاب الخَراج، تحقیق طه عبدالرّوف سعد و سعد حسن محمد، قاهره، المکتبه الأزهریه للتراث، 1420 ق / 1999 م

14 امینى نجفى، عبدالحسین احمد، الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، چاپ دوم: تهران، دارالکتاب الاسلامیه، 1366

15 بحرانى، میثم بن على، النجاه فى القیامه فى تحقیق امرالامامه، تحقیق محمدهادى یوسفى غروى، چاپ اول: قم، مجمع الفکر الاسلامى، 1417 ق

16 برنجکار، رضا، آشنایى با فرق و مذاهب اسلامى، چاپ چهارم: قم، موسه فرهنگى طه، 1381

17 بلاذرى، احمد بن یحیى، انساب‏الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، چاپ اول: بیروت، دارالفکر، 1417ق / 1996م

18 جبران مسعود، الرائد، فرهنگ الفبایى عربى ـ فارسى، ترجمه رضا انزابى‏نژاد، چاپ دوم: مشهد، موسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، 1376

19 جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، تحقیق احمد بن عبدالغفور عطار، چاپ دوم: بیروت، دارالعلم للملایین، 1399ق / 1979م

20 خواجه نظام‏الملک، سیاست‏نامه (سیرالملوک)، به کوشش جعفر شعار، چاپ سوم: تهران، شرکت سهامى کتاب‏هاى جیبى، 1364

21 زبیر بن بکّار، الاخبار الموفقیّات، تحقیق سامى مکّى العانى، افست، چاپ اول: قم، انتشارات شریف رضى، 1374 / 1416 ق

22 زرکلى، خیرالدین، الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، چاپ دوم: بیروت، دارالعلم للملایین، 1989م

23 سیوطى، جلال الدین عبدالرحمن بن ابى بکر، الجامع الصغیر، چاپ اول: بیروت، دارالفکر، 1401 ق

24 ، تاریخ الخلفاء، تحقیق محمد محیى‏الدین عبدالحمید، افست، چاپ اول: قم، انتشارات شریف رضى، 1370 / 1411 ق

25 صابى، ابوالحسین هلال بن مُحَسِّن، رسوم دارالخلافه، تحقیق میخائیل عوّاد، چاپ دوم: بیروت، دارالرائد العربى، 1406 ق / 1986 م

26 صدر حاج سید جوادى، احمد (زیر نظر)، دائره‏المعارف تشیع، چاپ چهارم: تهران، نشر شهید سعید محبى، 1380

27 طبرانى، سلیمان بن احمد لخمى، المعجم الکبیر، تحقیق حمدى عبدالمجید سلفى، چاپ دوم: قاهره، مکتبه ابن تیمیه، [بى‏تا]

28 طبرى، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبرى)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربى، [بى‏تا]

29 طریحى، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینى، چاپ دوم: [بى‏جا]، مکتب نشر الثقافه الاسلامیه، 1408 ق

30 طوسى، محمد بن حسن، الامالى، چاپ اول: قم، دارالثقافه، 1414 ق

31 ، مصباح المتهجد، چاپ اول: بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، 1411 ق / 1991 م

32 فرّاء، ابویعلى محمد بن الحسین، الاحکام السلطانیه، تصحیح محمد حامد الفقى، [بى‏جا]، مکتب الاعلام الاسلامى، 1406ق

33 قرشى، باقرشریف، نظام حکومتى و ادارى در اسلام، ترجمه عباسعلى سلطانى، چاپ سوم: مشهد، بنیاد پژوهش‏هاى اسلامى، 1379

34 قلقشندى، احمد بن عبداللّه‏، مآثرالاِنافه فى معالم الخلافه، تحقیق عبدالستار احمد فراج، بیروت، عالم الکتب، [بى‏تا]

35 لوئیس، برنارد، زبان سیاسى اسلام، ترجمه غلامرضا بهروز لک، چاپ اول: قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1378

36 متقى هندى، کنز العمّال، تحقیق شیخ بکرى حیانى و شیخ صفوه سقا، بیروت، موسه الرساله، [بى‏تا]

37 مسعودى، ابوالحسن على بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد محیى‏الدین عبدالحمید، بیروت، دارالمعرفه، 1368 ق / 1948 م

38 معین، محمد، فرهنگ فارسى، چاپ چهارم: تهران، امیرکبیر، 1360

39 مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فى معرفه حجج‏الله على العباد، تحقیق موسه آل‏البیت علیهم‏السلاملاحیاء التراث، چاپ اول: قم، المومر العالمى لالفیه الشیخ المفید، 1413 ق

40 ، الفصول المختاره، تحقیق سید میرعلى شریفى، بیروت، دارالمفید، 1414 ق/1993 م

41 منقرى، نصر بن مزاحم، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، چاپ دوم: قاهره، الموسه العربیه الحدیثه، 1382 ق

42 نرشخى، ابوبکر محمد بن جعفر، تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمد بن محمد بن نصر قباوى، تلخیص محمد بن زفر بن عمر، تحقیق محمدتقى مدرس رضوى، چاپ دوم: تهران، توس، 1363

43 نوبختى، حسن بن موسى، فرق‏الشیعه، تصحیح سیدمحمدصادق آل‏بحرالعلوم، نجف، المکتبه الرضویه، 1355ق / 1936م

44 نهج‏البلاغه، به کوشش شریف رضى، تحقیق صبحى صالح، چاپ اول: بیروت، [بى‏نا]، 1387 ق / 1967 م

45 نهج‏البلاغه، به کوشش شریف رضى، ترجمه محمد دشتى، چاپ بیست و ششم: قم، موسه فرهنگى تحقیقاتى امیرالمونین علیه‏السلام، 1384

46 واقدى، محمد بن عمر، المغازى، تحقیق مارسدن جونس، چاپ سوم: بیروت، موسه الأعلمى للمطبوعات، 1409 ق / 1989 م

47 یعقوبى، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دارصادر، [بى‏تا]

چکیده

این پژوهش، در بازشناسىِ کاربردهاى لقب امیرالمونین، مشتمل بر سه فصل: «بررسى واژگانى»، «نخستین کاربرد» و «گسترش کاربرد» است، که در دو قسمت، در دو شماره پیاپى از مجله، ارائه خواهد شد. قسمت نخست پژوهش که در این شماره تقدیم مى‏شود، تا بخشى از آخرین فصل (گسترش کاربرد) را دربرمى‏گیرد، و ادامه آن فصل، ان‏شاءاللّه‏ در شماره بعدى تقدیم خواهد شد. همچنین، نتیجه‏گیرى پژوهش، به‏طور یک‏جا، در پایان قسمت دوم، ارائه خواهد شد

واژگان کلیدى: امیرالمونین، خلافت، واژه‏شناسى و تاریخ اسلام.

مقدمه

حکومت و امور مربوط به آن، از جمله مسائلى است که در مطالعه تاریخ و تمدن جوامع گوناگون به آن‏ها توجه مى‏شود. بر این اساس، لقب‏هاى حکومتى و کاربردهاى آن‏ها، کمابیش به دقت، شناسایى و در منابع تاریخى به ثبت رسیده است. در تاریخ اسلام نیز براى حاکمان ـ در رده‏هاى مختلف ـ لقب‏هایى گاه عام و گسترده و گاه خاص و محدود به زمان‏ها و مکان‏هایى معیّن، شناخته شده است

در دنیاى اسلام، نخستین فرمان‏روا، حضرت محمد صل ‏الله‏ علیه‏ و‏آله بود که با لقب رسول‏اللّه‏ بر مسلمانان فرمان راند. جانشینان او (خُلَفا) از لقب‏هایى چند، مانند امیرالمؤمنین بهره جُستند

مسئله در این نوشتار این است که «در تاریخ اسلام، لقب امیرالمؤمنین چه کاربردها و مفاهیمى داشته است؟»

در پژوهش حاضر که رویکردى توصیفى ـ تحلیلى دارد، ضمن پاسخ‏گویى به مسئله یاد شده، کوشش مى‏شود تا چگونگى پیدایش این لقب و نیز تداوم و تحول مفهومى آن در بستر تاریخ اسلام بازشناسى شود

الف) بررسى واژگانى

امیرالمونین (امیر مؤمنان) از اضافه واژه «امیر» به واژه «مونین» ساخته شده است. به جُز ترکیب یاد شده، واژه امیر در ترکیباتى، هم‏چون امیرالحاج، امیرالبَحر (دریاسالار)، امیرالاُمراء،1 امیر لشکر،2 امیر داد،3 امیر مجلس4 و امیرالمُسلمین5 به کار رفته است

به منظور شناخت هرچه دقیق‏تر واژه ترکیبى امیرالمونین، لازم است هر دو بخش این ترکیب (مضاف و مضافٌ الیه) شناسایى شود

1 واژه امیر (مضاف در ترکیب) در اصل، لغتى سامى6 و عربى، از ریشه اَمر، به معناى دستور و فرمان است.7 بر این اساس، به صاحبِ امر، امرکننده و کسى که فرمان او نافذ است، امیر گفته مى‏شود.8 جمع واژه امیر، اُمَرا، موث آن اَمیره، و مصدرش به دو شکلِ اِمره و اِماره (اِمارت) است

در فارسى، واژه امیر معادل با واژه‏هایى، هم‏چون فرمان‏روا، شاه،10 سردار و سپهسالار11 به کار رفته است. همچنین واژه آدمیرال12 در زبان انگلیسى براى مقام نظامى دریاسالار و دریابان به کار مى‏رود که شکل تغییریافته امیرالبحر است.13شایان توجه آنکه در عربى، یکى از واژه‏هاى به کار رفته براى فرمانده نیروى دریایى، «الاَمیرال» است14 که به گمان، عربى شده آدمیرال باشد

در تاریخ اسلام از همان آغاز، واژه امیر واژه‏اى شناخته شده و مورد استفاده بود، چنان‏که مردم جاهلیت (نامسلمانان)، پیامبراکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله را به عنوان امیر مکه و امیر حجاز خطاب مى‏کردند

روى هم رفته در تاریخ اسلام واژه امیر در نخستین کاربردها، بر فرمانده نظامى اطلاق مى‏شد، چنان‏که کسانى را که از سوى پیامبراکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله وخلفا به فرماندهى مأموریت‏هاى جنگى منصوب مى‏شدند، امیر مى‏گفتند.16 هم‏زمان، این واژه براى حاکمان مناطق گوناگون نیز کاربرد یافت.17 سپس واژه امیر در نقش لقبى براى حاکمان استان‏ها و مقامات عالىِ نظامى پذیرفته شد، چنان‏که این واژه، در دوره‏هاى متأخرتر، از سوى فرمانروایانِ تعدادى از استان‏هاى آسیاى میانه برگزیده شد

2 واژه مونین (مضافٌ الیه در ترکیب)، جمع واژه مون،19 به معناى ایمان‏آورندگان است. این واژه در اصل، عربى و مصدر آن، کلمه ایمان ـ ضد کفر ـ است.20 ایمان مى‏تواند نسبت به امور گوناگون تحقق یابد، اما در فرهنگ اسلامى، مراد از ایمان، پذیرش آیین و شریعت اسلام و باور قلبى آن است

مؤمنین در نگرش اسلامى، جایگاه بسیار ارزش‏مندى دارند. دین‏داران تنها هنگامى که به دین‏باورى برسند و دین با عبور از زبان، به قلب و جانشان راه یابد، مون به شمار مى‏آیند، وگرنه فقط مسلمان خواهند بود

همچنین بر اساس آموزه‏هاى قرآنى، مونان با یکدیگر برادرند.23 برادرى و اخوّتِ ایمانى، اساسى‏ترین پایه براى تحقق جامعه اسلامى و فراهم کننده زمینه آن است که مونان با تکیه بر احساسى مشترک از پیوند دینىِ موجود در میان خود، فراتر از مرزهاى جغرافیایى، قومى و زبانى، امت واحدى24 را شکل مى‏بخشند

حال با توجه به آنچه درباره هر یک از دو جزء واژه ترکیبىِ امیرالمونین گفته شد، درباره مفهوم‏شناسىِ این ترکیب، به روشنى مى‏توان به این سه نکته دست یافت

نخست، آنکه امیرالمونین، هم‏چون هر امیر دیگرى، جایگاه فرمان‏روایى (امارت) داشت. از این رو، انتظار این بود که از سوى افراد تابعِ خود (مونین)، فرمانبردارى شود.25 بر همین اساس مى‏توان میان پیدایش این واژه و دستور اطاعت از زمام‏داران (اُولُوا الْاَمر)26 در قرآن کریم ارتباط یافت

برخوردارى از چنین مفهومى سبب مى‏شد تا در شرایط خاص، درباره برخى از افرادِ ملقّب به امیرالمونین، بر لقب امیر (به تنهایى) تأکید شود، چنان‏که درباره عثمان بن عَفّان ـ پس از بروز مخالفت‏هاى عمومى ـ چنین گفته شد: «(او) امروز، امیر شماست، حق او بر شما، شنودن و اطاعت است».28 امام على علیه‏السلام نیز در اشاره به ناگزیر شدنِ خود به پذیرش حکمیّت (سال 37 ق) چنین فرمود: «دیروز [پیش از این] من امیر بودم و امروز مأمور [فرمان‏بُردار] شدم;»

 

کلمات کلیدی :

 

 پروژه دانشجویی مقاله مهدی موعود منجی عالم (عج) فایل ورد (word) دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله مهدی موعود منجی عالم (عج) فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله مهدی موعود منجی عالم (عج) فایل ورد (word)

مقدمه :    
شیعه چگونه بوجود آمد؟    
مختصری درباره تولد امام مهدی(عج):    
امام زمان(عج)از نظر شیعه:    
غیبت صغری و ارتباط شیعیان:    
غیبت کبرای امام زمان (ع):    
مهدی موعود در منابع اهل تسنن:    
شهید مطهری و مهدویت:    
پیش بینی ظهور امام عصر (عج):    
جهان در عصر مهدی(عج):    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله مهدی موعود منجی عالم (عج) فایل ورد (word)

1      [داد گستر جهان،ص 18]
2      [ظهورشیعه،ص 11-10[
3      [کلمه الامام المهدی،ص 22]
4      [دانشمندان عامه،ص9]
5      [خورشید پنهان،ص209]
6       [سیری در سیره،ص296]
7      [محمد باقر صدر / پژوهشی پیرامون مهدی]

مقدمه

عقیده به مهدی ازآغازاسلام دربین مسلمین شایع بوده است.رسول اکرم(ص) بارها ازان وجود شریف خبرمیداده وگاه بیگاه ازدولت مهدی وعلائم واثاراو گفتگومی کرده است

شیعیان دیو یأس ناامیدی راازخویش رانده اندوبه عاقبت و سرنوشت بشرخوش بین هستند،مردم نیک وشایسته جهان راپیروز میدانند لاکن احکام وقوانین بشررابرای اصلاح و اداره جهان کافی نمی دانند;  بلکه قوانین و دستورات اسلام راکه از منبع وحی سرچشمه  گرفته  ،  برای تأمین سعادت بشر صالح میدانند . آنان عصر درخشانی را پیش بینی میکنند که بشر به حد کمال رسیده و زمام اداره  جهان  را  به  دست توانای امام معصومی میبندند که از هر گونه خطا و اشتباه در امان است.[داد گستر جهان،ص 18]

شیعه چگونه بوجود آمد؟

به شهادت تاریخ،طریقه تشیع از روز رحلت پیغمبراکرم(ص)وبوده وجماعتی با این روش،تعیین وتمییز پیداکرده انند.یعنی درهمان موقعی که هنوزبدن مطهر پیغمبر دفن نشده و أهل بیت وعده ای ازصحابه سرگرم سوگواری و عزاداری بودند،باکمال دست پاچگی درسقیفه بنی ساعده تجمع کرده وبرای عامه مسلمین در  قیافه مصلحت جوئی  و خیرخواهی  ،  خلیفه و جانشین پیغمبرتعیین کردندودرخلال این جریان حتی کمترین اطلاعی به اهل بیت و امیرالمومنین علی(ع)که درفضائل اسلامی،تمام دوره بعثت،انواع فداکاری پیشتاز همه مسلمین بوده و به نص ولایت ، اختصاص یافته بود ، ندادند

   علی(ع) وجمعی از یاران او مانند سلمان و ابو ذر و مقداد وغیره، پس از اطلاع از این جریان به مقام اعتراض برآمده و با استناد به نص ولایت ، به طریقه انتخاب خلیفه اعتراض کردند و به احتجاج پرداختند

معترضین که اولین افراد شیعه و پایه گذاران این طریقه بودند جمعی از صحابه ومسلمین دوره اول از یاران علی(ع)بودندکه درملازمت رسول اکرم اتباع کتاب و سنت وپیروی ازسیرت نبوی وفداکاری ومجاهدت در راه دعوت دینی ، کمترین سستی به خرج نداده و درتمام دوره بعثت در صف  اولین مسلمین وجزو جمع آنها بودند.[ظهورشیعه،ص 11-10[

 

کلمات کلیدی :

 

 پروژه دانشجویی مقاله ادله فلسفی اثبات کامل مطلق در یک نگاه فایل ورد (word) دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله ادله فلسفی اثبات کامل مطلق در یک نگاه فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله ادله فلسفی اثبات کامل مطلق در یک نگاه فایل ورد (word)

چکیده  
کامل مطلق در متون دینی  
بخش اول: نقد و بررسی ادله اثبات کامل مطلق  
برهان اول و نقد و بررسی آن  
نقد و بررسی برهان دوم  
نقد و بررسی برهان سوم  
نقد و بررسی برهان چهارم  
نقد و بررسی برهان پنجم  
نقد و بررسی برهان ششم  
نقد و بررسی برهان هفتم  
نقد و بررسی برهان هشتم  
نقد و بررسی برهان نهم  
نقد و بررسی برهان دهم  
بخش دوم: ادله مورد قبول برای اثبات کامل مطلق  
برهان اول  
برهان دوم  
برهان سوم  
برهان چهارم  
برهان پنجم  
••• پى‏نوشت‏ها  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله ادله فلسفی اثبات کامل مطلق در یک نگاه فایل ورد (word)

ـ طباطبائی، سید محمدحسین، نهایه الحکمه، (قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378)، ج 1؛

ـ عبودیت، عبدالرسول، اثبات وجود خدا به روش اصل موضوعی، (قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382)؛

ـ فروغی، محمدعلی، سیر حکمت در اروپا، (تهران، زوار، 1375)، چ ششم، ج 1؛

ـ کلینی، محمدبن‏یعقوب، اصول کافی، (تهران، دارالکتاب الاسلامیه، 1363)، چ پنجم، ج 1؛

ـ مصباح، محمدتقی، آموزش فلسفه، (تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1373)، چ ششم، ج 2؛

ـ ـــــ ، تعلیقه علی نهایه الحکمه، (قم، مؤسسه در راه حق، 1405 ه ق)؛

ـ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، (تهران، صدرا، 1377)، چ ششم، ج 6؛

ـ ملاصدرا، اسفار اربعه، (قم، المکتبه المصطفویه، 1386 ه ق)، ج 2

چکیده

از باورهای مهم همه موحدان، به ویژه مسلمانان، اعتقاد به وجود کامل مطلق و وجود لایتناهی است. اذکار مبارکه «سبحان الله»، «الحمدلله»، «یا سبوح، یا قدوس» و مانند آن‏ها بر کامل مطلق بودن ذات حق دلالت دارند. فلاسفه الهی به ویژه فلاسفه اسلامی در پی اثبات عقلی و برهانی این باور اساسی برآمده‏اند، و نتیجه تلاش‏های آنان ارائه و اقامه چندین برهان عقلی و فلسفی در این باب بوده است. آنچه این مقاله بدان پرداخته است از یک سو، بررسی این ادله است، و از سوی دیگر، ارایه برهان‏های دیگری که کتب فلسفی به روشنی بدان‏ها نپرداخته‏اند

کلید واژه‏ها

کامل مطلق، وجود لایتناهی، واجب‏الوجود، ماهیت، ممکن‏الوجود، ضرورت، امکان، برهان عقلی

 

کامل مطلق در متون دینی

همه موحدان بر این باورند که خداوند موجودی است مبرّای از هر عیب و نقص و ضعف و کاستی. او کامل مطلق و هستی لایتناهی است. این عقیده از بنیادى‏ترین باورهای موحدان، و به ویژه مسلمانان است. بسیاری از اوراد و ادعیه ما به تصریح یا تلویح ناظر بر این باورند. سبوح و قدوس بودن ذات حق، به این معناست که او از هر نقص و عیب و کاستی منزّه و مبرّاست. هر جا از تسبیح و تقدیس او سخن به میان مى‏آید همین موضوع در نظر است. از این گذشته، برخی تعابیر که درباره حمد و ستایش او آمده است، بر همین امر دلالت دارند: حمدا لامنتهی لحدّه و لاحساب لعدده و لامبلغ لغایته و لا انقطاع لأمده؛150 «خداوند را سپاس و ستایش مى‏کنیم به گونه‏ای که حد آن را انتها، و عددش را شمارش، و پایانش در دسترس، و مدت آن تمام شدنی نیست.»

حمد و ثنا در برابر کمال و جمال است، و حمد بى‏پایان و مطلق بدون کمال و جمال مطلق، مفهوم ندارد. در نهج البلاغه آمده است: الحمدلله الذی لایبلغ مدحته القائلون و لایحصی نعمائه العادّون و لایؤدّی حقّه المجتهدون الذی لایدرکه بُعد الهمم و لایناله غوص الفطن الذی لیس لصفته حدّ محدود و لانعت موجود و لاوقت معدود و لااجل ممدود؛151 «سپاس خدایی را که سخن‏وران در ستودن او بمانند و شمارگان نعمت‏های او ندانند و کوشندگان حق او را گزاردن نتوانند؛ خدایی که پای اندیشه تیزگام در راه شناسایی او لنگ است و سر فکرت ژرف، رو به دریای معرفتش بر سنگ، صفت‏های او تعریف‏ناشدنی است و به وصف درنیامدنی و در وقت ناگنجیدنی و به زمانی مخصوص نابودنی.»

این عبارت نیز بر کمال بودن ذات حق دلالت دارد. امام چهارم علیه‏السلام به ابوحمزه مى‏فرماید: «ای اباحمزه، همانا خدا به هیچ محدودیتی وصف نشود. پروردگار ما بزرگ‏تر از وصف است. چگونه به محدودیت وصف شود آن که حدی ندارد؟»

در روایتی از امام کاظم علیه‏السلام آمده است: «منزه است آن خدایی که حدی ندارد، و به وصف در نیاید، و چیزی مانند او نیست، و او به چیزی نماند، و او شنوا و بیناست.»

در روایتی دیگر آمده است که راوی مى‏گوید: «به امام موسی علیه‏السلام نوشتم و درباره این جمله دعا که سپاس خدای راست تا نهایت علمش، از او نظر خواستم. حضرت به من نوشت: نگو نهایتِ علمش؛ زیرا علمش را نهایت و حدی نیست. بگو نهایت رضایش.»

قرآن کریم نیز بر نامتناهی بودن صفات خداوند تکیه و تأکید فراوان کرده است؛ جملاتی مانند: «ان الله علی کل شى‏ء قدیر»،155 «ان الله بکل شى‏ء علیم»،156 «ربنا وسعت کل شى‏ء رحمه و علما»157 بر این امر دلالت دارند

به هر روی، اعتقاد ما مسلمانان این است که خداوند واجب‏الوجود و علت هستی بخش و خالق همه جهان است. بلکه او کامل مطلق و غنی من جمیع‏الجهات است. ذات و صفات او در مرتبه اطلاق و لاحدّی است. او هستی، علم، قدرت و حیات بى‏پایان و نامتناهی دارد

برای اثبات کامل مطلق از لابلای کتب فلسفی مى‏توان ادله متعددی اصطیاد کرد. واکنش فلاسفه اسلامی در مقابل این مسئله نشان مى‏دهد که آنان این موضوع را غامض و دشوار نشمرده‏اند. امّا حقیقت این است که اثبات فلسفی این باور چندان آسان نیست. ما گمان مى‏کنیم ادله‏ای که برای اثبات این مسئله اقامه کرده‏اند خالی از خدشه و نقد نیست

در این گفتار، بحث را در دو بخش مطرح مى‏سازیم: در بخش نخست مهم‏ترین ادله فلسفی اقامه شده بر این امر را نقد و بررسی مى‏کنیم و در بخش دوم به پاره‏ای ادله که به گمان ما از اتقان کافی برخوردارند امّا در کتب فلسفی به روشنی بر آن‏ها اشارت نرفته است، مى‏پردازیم

 

بخش اول: نقد و بررسی ادله اثبات کامل مطلق

برهان اول و نقد و بررسی آن

یکی از مهم‏ترین براهین در این باره بر این گزاره استوار است که هر ماهیتی ممکن است. عکس نقیض آن این است که چیزی که ممکن نیست، ماهیت ندارد. با نظر به اینکه خداوندِ واجب‏الوجود (نه ممکن‏الوجود) قهرا ماهیت ندارد، و با توجه به اینکه ماهیت از حد وجود حکایت مى‏کند، نفی ماهیت از واجب‏الوجود به معنای نامحدود بودن وجود اوست

این برهان مبتنی بر اذعان به وجود واجب‏الوجود است، و با عنایت به اینکه اثبات آن در مباحث فلسفی کار دشواری نیست، وابستگی این برهان به آن مشکلی ایجاد نمى‏کند

نکته‏ای که باید بدان توجه کرد این است که اثبات واجب‏الوجود، کاملِ مطلق بودن او را ثابت نمى‏کند؛ زیرا واجب‏الوجود، موجودی است که هستی عین ذات اوست و وجود برای او ضرورت دارد، و وجود او قائم به غیر نیست. این معنا به تنهایی دلالت بر این ندارد که هستی او نامحدود و لایتناهی است و همه کمالات را در حد اطلاق در خود دارد و ضعف و نقص را در او راهی نیست

نقد: اولاً، این برهان بر امکان ماهوی استوار است، و امکان ماهوی نیز بر اصالت ماهیت؛ زیرا بنابر نظریه اصالت وجود، ماهیت یک امر اعتباری و پنداری و ذهنی است و همه اوصافی که به آن نسبت مى‏دهند نیز به تبع آن ذهنی و اعتباری خواهد بود و انتساب ماهیت به اوصاف وجود خارجی (مانند خود ماهیت) از باب مجاز فلسفی و مسامحه است

شهید مطهری در این باره مى‏فرماید: «هم بنابه نظریه قدما و هم بنابر اصالت وجود، معنای امکان ذاتی ماهیت، لااقتضائیت ذات ماهیت است نسبت به موجودیت و معدومیت; لکن بنابر نظریه قدما باید به واقع نظر داشت و معنای اینکه مى‏گوییم ماهیت به خودی خود نمى‏تواند موجود باشد، یعنی قطع نظر از علت خارجی نمى‏تواند در واقع موجود باشد، ولی با فرض علت خارجی واقعا موجود است. ولی بنابر اصالت وجود باید نظر به اعتبار ذهن داشت و معنای اینکه مى‏گوییم ماهیت به خودی خود نمى‏تواند موجود باشد یعنی قطع نظر از اعتبار ذهن نمى‏تواند موجود باشد و با اعتبار ذهن به نحو مجاز موجود است; .»

تذکر این نکته لازم است که این اشکال بنابر دیدگاه کسانی است که ماهیت را اعتباری مى‏دانند

ثانیا، این اعتقاد که ماهیت از حد وجود حکایت مى‏کند و به همین سبب خداوند ماهیت ندارد، از ذهنیتِ پنداری بودنِ ماهیت برمى‏خیزد، که از نظر راقم این سطور پذیرفته نیست. به نظر ما، تمام ادله اعتباری بودن ماهیت مخدوش و ناتمام است و شواهد از اصیل بودن ماهیت مانند وجود حکایت دارد. ماهیت، آن است که در جواب «ماهو» (او چیست) گفته مى‏شود. هر موجودی ـ حتی خداوند ـ چیستی دارد. فرض موجودی خاص با ویژگى‏های خاص و متمایز از موجودات دیگر، بدون داشتن چیستی، اساسا فرض نامعقولی است. مفهوم وجود از اصل وجود حکایت مى‏کند و ماهیت از مرتبه و چند و چونی آن. همان‏گونه که اصل وجود، واقعیت دارد چند و چونی آن نیز برخوردار از واقعیت است

ثالثا، اینکه «ماهیت ممکن است» مبنای موجه و مقبولی ندارد. این گزاره از قاعده معروف: «الماهیه من حیث هی لیست الا هی لاموجوده و لامعدومه» برخاسته است. پذیرش این قاعده بحث و بررسی و تأمل بیشتری مى‏طلبد؛ زیرا باید پرسید منظور از این قاعده چیست. برخی از فلاسفه متأخر گفته‏اند: منظور از این قاعده آن است که بر ماهیت، به حمل اولی جز خود ماهیت بار نمى‏شود؛ نه مفهوم وجود بر آن بار مى‏شود، نه مفهوم عدم

اگر مقصود از قاعده مزبور، همین معنا باشد، اختصاص به مفاهیم ماهوی ندارد و همه مفاهیم اعم از ماهوی و فلسفی و منطقی چنین‏اند؛ زیرا درباره هر مفهومی مى‏توان گفت که به حمل اولی تنها خودش بر خودش قابل حمل است نه چیز دیگر

علامه طباطبایی در پاسخ این اشکال مى‏فرماید: «این حکم از خواص ماهیت است. اگر به مفاهیم دیگر هم نسبت داده مى‏شود به نحو بالعرض است؛ زیرا به دلیل انتزاع مفاهیم دیگر در ذهن از ماهیات، میان آن‏ها اتحاد برقرار است.»

اما همان‏گونه که برخی بزرگان فرموده‏اند، این توجیه افزون بر اینکه تکلف آشکار است، مخدوش است؛ زیرا مفاهیم فلسفی برگرفته از مفاهیم ماهوی نیست

برخی محققان توجیه دیگری برای این قاعده ارائه کرده‏اند. به نظر آنان مقصود این است که مصداق ماهیت در وعاء اعتبار به وجود و عدم متصف نیست. توضیح اینکه حمل در قضیه هلیه بسیطه «الأنسان موجود» با اینکه از نوع شایع است نه اولی، ذهن باید قبل از اتصاف انسان (ماهیت) به وجود یا به تعبیر دیگر، قبل از حمل این محمول (موجود) بر انسان، برای موضوع (یعنی انسان) مصداقی را اعتبار کند تا بتواند وجود را به حمل شایع بر او بار کند. طبیعی است مصداق اعتباری ماهیت باید به گونه‏ای باشد که بتوان هم مفهوم وجود و هم مفهوم عدم را بر آن بار کرد. بنابراین، مصداق اعتباری ماهیت در ذات خود به گونه‏ای است که نه متصف به وجود است و نه متصف به عدم

به نظر ما این توجیه نیز نمى‏تواند نشان دهد که حکم در قاعده مزبور «الماهیه من حیث هی;» از مختصات ماهیت است. توجیه مزبور در هر هلیه بسیطه قابل طرح است، اعم از اینکه موضوع آن از مفاهیم ماهوی باشد و یا مفاهیم دیگر. مثلاً جمله «المعلول موجود» یا «الواجب موجود» نیز هلیه بسیطه است و عین همان توجیه در این موارد نیز قابل طرح است

نتیجه اینکه، برای قاعده مزبور توجیه مقبولی نیافتیم و بنابراین گزاره «الماهیه ممکنه» نیز اساس مقبولی ندارد

 

نقد و بررسی برهان دوم

 

کلمات کلیدی :

 

 پروژه دانشجویی تحقیق بررسی مبانی و منابع مسئولیت مدنی در حقوق موضوعه با مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام (فقه) فایل ورد (word) دارای 93 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق بررسی مبانی و منابع مسئولیت مدنی در حقوق موضوعه با مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام (فقه) فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بررسی مبانی و منابع مسئولیت مدنی در حقوق موضوعه با مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام (فقه) فایل ورد (word)

فصل نخست:کلیات    
1-1:تعریف مساله    
1-2:روش تحقیق    
1-3:اهداف و دستاوردهای تحقیق    
1-4: سؤالات تحقیق    
1-5:فرضیه های تحقیق    
فصل دوم :مسئولیت مدنی     
2-1 : مفهوم مسئولیت و اقسام آن    
2-1-1 :تعریف مسئولیت     
2-1-2 : اقسام مسئولیت     
2-2 : مقایسه مسئولیت  مدنی و مسئولیت کیفری     
2-2-1 : وجوه تشابه مسئولیت  مدنی وکیفری     
2-2-2 : وجوه افتراق مسئولیت مدنی و کیفری     
2-3 : اقسام مسئولیت مدنی     
2-3-1 :مسئولیت مدنی قرار دادی     
2-3-2 : مسئولیت مدنی خارج از قرار داد     
2-3-3 : جمع مسئولیت  مدنی قرار دادی  و خارج از قرار داد     
فصل سوم : مبانی مسئولیت  مدنی     
3-1 : مبانی نظری مسئولیت مدنی     
3-1-1 : نظریه تقصیر     
3-1-2 : نظریه خطر    
3-1-3 : نظریه مختلط     
3-2 : مبانی مسئولیت مدنی در حقوق موضوعه ایران    
3-2-1 : مبانی مسئولیت مدنی در قانون مدنی     
3-2-2 : مبانی مسئولیت مدنی در قانون مسئولیت مدنی     
فصل چهارم :منابع مسئولیت مدنی     
4-1 :منابع مسئولیت مدنی در حقوق موضوعه ایران     
4-1-1 : غصب و انچه  در حکم غصب است    
4-1-2 : اتلاف     
4-1-3: تسبیب    
4-2 : منابع مسئولیت مدنی در حقوق اسلام (فقه)    
4-2-1 : قاعده لاضرر    
4-2-2 : قاعده اتلاف     
4-2-3 : قاعده تسبیب     
4-2-4 : قاعده ضمان ید     
4-2-5 : قاعده غرور     
فصل پنجم : نتیجه گیری     
منابع و ماخذ:    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بررسی مبانی و منابع مسئولیت مدنی در حقوق موضوعه با مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام (فقه) فایل ورد (word)

الف)  منابع زبان فارسی

1)اشوری ،محمد، آیین دادرسی کیفری ، ج1 ، انتشارات سمت ، چاپ دهم ، تهران ،

2)امامی ، سید حسین ، حقوق مدنی ، ج1، کتابفروشی اسلامیه ، چاپ بیست و یکم ، تهران ،

3)جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش ، چاپ هشتم ، تهران ،

4)حسینی نژاد ، حسینقلی ، مسئولیت مدنی ، انتشارات جهاد دانشگاهی شهید بهشتی ،چاپ سوم ،تهران ،

5)درودیان ،حسنعلی، جزوه حقوق مدنی 4 (مسئولیت مدنی ) ، انتشارات  دانشکده حقوق و علوم سیاسی  دانشگاه تهران ،نیمسال دوم 77-

6)شمس ، عبدالله ، آیین دادرسی مدنی ، ج3 ، انتشارات دراک ، چاپ پنجم ،تهران ،

7)صفایی،سید حسین ، دوره مقدماتی حقوق مدنی ، ج2 ، موسسه عالی حسابداری ،تهران ،

8)قائم مقامی ، عبد المجید ، حقوق تعهدات ، ج1 ، نشر میزان ، تهران ، بی تا

9)قاسم زاده  سید مرتضی ، مبانی مسئولیت  مدنی  ، نشر میزان ، چاپ چهارم ، تهران ،

10)کاتوزیان ، ناصر ، اثبات و دلیل اثبات ، ج1و2 ،نشر میزان ، چاپ دوم ،تهران ،

11)کاتوزیان ، ناصر ، اعتبار امر قضاوت شده در دعوای مدنی ، انتشارات دادگستری ، چاپ پنجم ، تهران ،

12)کاتوزیان ، ناصر، الزامهای خارج از قرار داد ، ضمان قهری ، ج1، موسسه سهامی انتشار و چاپ دانشگاه تهران ، چاپ هفتم ، تهران ،

13)کاتوزیان ، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی ، وقایع حقوقی ، شرکت سهامی انتشار ،چاپ ششم ، تهران ،

14)کاتوزیان ، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی ، اموال و مالکیت ، نشر میزان ، چاپ بیست و یکم ، تهران ،

15)محمدی ، ابوالحسن ، قواعد فقه ، نشر دادگستر ، چاپ سوم ، تهران ،

 

ب)منابع عربی

1)آل کاشف الغطاء ، محمدحسین ، تحریر المجله ، مکتبه النجاح، تهران و مکتبه  الفیروز آبادی ،قم ،1361 ، افست از روی نسخه (المکتبه المرتضویه و مطبعتها الحیدریه ) النجف  الاشرف ، مطبعه الاداب ،1976 م

2)انصاری ، شیخ مرتضی ، کتاب المکاسب ،  الطبعه الثانیه ،تبریز ، 1375 ه .ق

3)حکیم ،سید محسن ، نهج الفقاهه ،ج1،شرح بر مکاسب شیخ  نجف ، 1371 هجری قمری

4)خمینی (الموسوی الخمینی ) ، روح الله ، تحریرالوسیله ،چاپ مهر.قم .موسسه دارالعلم. بی تا

5)خوانساری ، سید احمد ، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع  ، جلد3 و 6 ،چاپ دوم ، تهران ، انتشارات صدوق ،1364 ه ش -1405  ه. ق

6)طبا طبایی ، سید محمد کاظم ، عروه الوثقی  ، مکتبه الوجدانی ،قم  ،1400 ه. ق

7)الطوسی ، (شیخ الطایفه ) ابی جعفر محمد بن الحسن بن علی ، با تصحیح و تعلیق محمد  باقر بهبودی ،جلد هفتم ، المکتبه المرتضویه الحیاء آثار الجفریه ، 1388 ه.ق

8)العاملی الجبعی ، زین الدین  بن علی بن احمد  بن محمد بن جمال  الدین بن تقی الدین بن  صالح بن مشرف معروف به شهید ثانی ،الروضه البیههفی شرح اللمعه الدمشقیه ، دو جلدی ، المکتبه المرتضویه ، تهران ، چاپ افست اسلامیه ، 1384 ه .ق

9)العاملی الجبعی ،مسالک الفهام فی شرح شرایع  الااسلامی ،زین العابدین  بن علی ، معروف به شهید ، جلد دوم  قم مکتبه بصیرتی ،بی تا

10)العاملی ،سید محمد  جواد الحسینی ، مفتاح الکرامه ، موسسآل البیت ، جلد هفتم ، بی تا ،

11)الموسوی البجنوردی ، السید میرزا حسن ، القواعد الفقهیه ، جلد اول ، جلد دوم جلد چهارم ، چاپ نجف ، 1391 ه.ق – 1971 م

12)نجفی ،الشیخ محمد حسن  ، جواهر الکلام فی شرح شرایع  الاسلام (در 43 جلد ) ، جلد 6 و 37 و 43 و دارالاحیاء  التراث العربی ،بیروت  ، چاپ هفتم ، بی تا

چکیده

“مسئولیت” در لغت  یعنی تعهد  اما  در اصلاح  حقوقی  در هر موردی که  شخص موظف به جبران خسارت  دیگری باشد  می گویند در برابر و مسئولیت  دارد  که در حقوق اسلامی به جای این اصطلاح از لفظ « ضمان » استفاده شده است . در یک تقسیم  بندی کلی ،مسئولیت  را می توان  به اخلاقی و حقوقی تقسیم نمود که مسئولیت  حقوقی به دو شاخه  عمده مدنی و کیفری  (جزایی ) تقسیم میشود  که این دو نوع  مسئولیت دارای  وجوه تشابه و از جهات  گوناگون دارای وجوه افتراق زیاد ی با هم هستند

مسئولیت مدنی نیز به دو قسم مسئولیت مدنی قرار دادی  و مسئولیت مدنی خارج از  قرار داد  تقسیم میشود  که مسئولیت اخیر  در فقه  به «  ضمان قهری » مشهور است

که امکان جمع  دو مسئولیت  قرار دادی  و خارج از قرار داد  در برخی موارد وجود دارد.  باید توجه داشت در این پژوهش  انچه مورد تحقیق  و بررسی قرار گرفته ، مسئولیت  مدنی خارج از قرار داد (ضمان قهری )است  که در عرف حقوقی به ان مسئولیت  مدنی  گفته می شود

در حقوق موضوعه  در خصوص اصل و مبنای مسئولیت مدنی دو نظریه  مختلف وجود دارد یکی نظریه «تقصیر» و دیگری نظریه «خطر» و هر کدام  از این دو نظریه  مبتنی بر دلائلی است که از جانب  طرفداران  نظریه دیگر  مورد خدشه قرار گرفته است ولی از انجا  که هیچکدام به تنهایی عدالت را تامین  نمی کند نظریات بینا بین از قبیل نظریه « فرض تقصیر» و نظریه « مختلط» ارائه گردیده است

اما درحقوق ایران  با توجه به مجموعه قوانین  مربوط به مسئولیت مدنی در قانون  مدنی و قانون  مسئولیت مدنی  و سایر قوانین  محرز می گردد  که مسئولیت  اصولا مبتنی بر  تقصیر است (پذیرش نظریه تقصیر) ولی پذیرفتن این اصل  مانع از آن نیست که گاه مسئولیت بدون تقصیر نیز به وجود اید( نظریه خطر )

 منابع  مسئولیت مدنی در حقوق  موضوعه ایران  با توجه  به ماده 307  قانون مدنی به چهار دسته  1)غصب و انچه در حکم غصب است2) اتلاف 3) تسبیب 4) استیفا  تقسیم می شود  که در واقع این  منابع از قواعد  مهمی از قبیل ؛ 1) قاعدلاضرر 2) قاعده اتلاف 3) قاعده تسبیب 4) قاعده ضمان ید 5) قاعده غرور نشات گرفته است

کلمات کلیدی :

مسئولیت ، تقصیر ، اتلاف ، تسبیب ، ضمان قهری

1-1)تعریف مسئله

اصطلاح «مسئولیت»  در قوانین مدونه توسط قانون گذار صراحتا تعریف وتبیین نگردیده لذا حقوق دانان درتعریف مسئولیت اتفاق نظر ندارند که ازجمیع تعاریف مذکور این نتیجه حاصل می شود که : مسئولیت تعهد قانونی شخص است بر رفع ضرر دیگری که وی به او وارد آورده است خواه این ضرر ناشی از تقصیر خود وی باشد یا از فعالیت او ایجاد شده باشد

توجه به این نکته حائز اهمیت است که در حقوق اسلام (فقه) به جای اصطلاح «مسئولیت » از لفظ « ضمان » در همین معنا استفاده شده که هر نوع مسئولیت را اعم از مدنی (مالی) ومسئولیت کیفری (جزای ) شامل می شود . بنا براین مسئولیت از جهات مختلف به مسئولیت مدنی , کیفری, حقوقی, اخلاقی , قرار دادی , وقهری تقسیم میشود که در این پژوهش بحث ما محدود میگردد به مسئولیت مدنی از نوع قهری (الزامات خارج از قرار داد )

در حقوق موضوعه مبنای مسئولیت مدنی بر چنین قاعده ای استوار است که : «هرکس به دیگری ضرر بزند باید ان را جبران نماید مگر در مواردی که اضرار به غیر به حکم قانون باشد یا ضرری که به شخص وارد امده است ناروا و نامتعارف جلوه نکند » منتها چون زیانهایی که از کار اشخاص به دیگران میرسد گاه لازمه ی زندگی اجتماعی است  یکی از اهداف مهم طرح این است که معلوم میشود  در کجا زیان وارد شده ناروا و خلاف عرف است وباید جبران شود و در چه مواردی باید ان را به حکم ضرورت تحمل نمود ؟

در مسئولیت مدنی عامل زیان به حکم قانون گذار وبا تحقق شرایطی مسئول جبران ضرر وخسارات وارده است .اما در پاسخ این پرسش که چرا چنین شخصی در برابر متضرر یا متضررین مسئول جبران خسارات وارده میشود نظریات متعدد ارائه شده است که مهمترین انها دو نظریه ی « تقصیر » و « خطر» است که هرکدام از این دو نظریه نماد یک مکتب مستقل در این زمینه است که در این پژوهش ابتدا هریک از این دو نظریه موصوف تفصیلا بررسی و سپس تبیین می گردد که درحقوق ما قانون گذار کدام یک را پذیرفته است ضمن اینکه مبانی مسئولیت در حقوق اسلام (فقه) نیز مورد توجه قرار میگیرد که عمدتا مشتمل بر قواعدی همچون قاعده لاضرر , قاعده اتلاف, قاعده تسبیب وقاعده ی ضمان ید است

1-2)روش تحقیق

روش تحقیق در این پژوهش روشی کتابخانه ای با استفاده از فیش برداری از منابع موجود حقوقی و فقهی در کتابخانه ها و مقایسه ای و تحلیلی می باشد و همچنین استفاده از یادداشتهای پراکنده در طول چندین سال تدریس . البته سعی بر این است که مطالب به گونه ای کنار هم اورده شوند که در عین حال که دارای سیر منطقی می باشند به عنوان یک مقاله مستقل نیز بتواند مورد استفاده قرار گیرد

1-3)اهداف و دستاوردهای تحقیق

یکی از مهمترین مباحث حقوق مدنی توجه به موضوع مسئولیت مدنی میباشد .بلاخص در عصر حاضر  که به دلیل پیشرفت صنعت و تکنو لژی  و توسعه ی زندگی ماشینی خطرات و زیانهای ناشی از این وسایل افزایش یافته فلذا موجب ورود خسارت به دیگران میگردد که میبایست جبران شود  اما چون زیانهایی که  از کار اشخاص به دیگران  میرسد گاه لازمه زندگی اجتماعی است  در این تحقیق این هدف عمده دنبال میشود  تا مبانی  مسئولیت  مدنی بررسی شود  تا معلوم گردد در چه مواردی باید زیان وارده  جبران شود و در چه مورادی  باید ان را به حکم ضرورت  تحمل کرد ؟ ضمن اینکه  این موضوع  در فقه (حقوق اسلام )  نیز مورد بررسی قرار می گیرد

ضمنا بنای ما در این طرح براین است که با یک پژوهش گسترده به تمام زوایای  مبانی ومنابع  مسئولیت مدنی  وهمچنین به مطالعه تطبیقی که امروزه در حقوق اهمیت زیادی پیدا کرده است بپردازیم  تا

اولاَ : زمینه ساز پر کردن خلاهای قانونی و باز نمودن گره های کور در عرصه قانون گذاری باشد

ثانیاَ:از تشتت آراء قضایی در محاکم داد گستری کاسته شود

ثالثاً: از همه مهمتر  این پروژه در اینده ای نزدیک به عنوان  بخش اول کتاب حقوق مدنی «4» دانشجویان  حقوق مراکز دانشگاهی خصوصا پیام نور  منتشر گردد با این توضیح که  اینجانب در طول چندین سال  تدریس درس حقوق مدنی «4» در مراکز دانشگاهی خصوصا مراکز پیام نور دریافتم که یکی از مشکلات عمده ی دانشجویان حقوق کمبود کتب درسی متناسب با سرفصل های مصوب درس حقوق مدنی «4»می باشدالبته ناگفته  نماند  که کتب موجود مرتبط با این درس در عین حال  که بسیار ارزشمند  بوده و توسط اساتید  گرانقدر به رشته تحریر در امده  ولی متاسفانه یا فقط قسمتی از مطالب را در بر می گیرند یا  اینکه  بسیار مفصل و حجیم هستند که متناسب با دانشجویان رشته حقوق پیام نور نمی باشد  لذا قصد دارم کتابی ساده و مختصر و مفید در حد فهم دانشجویان حقوق در مقطع کارشناسی ودر عین حال  منطبق با سر فصل مصوب  دروس مذکور تدوین نماییم که این  پژوهش در واقع  بخش اول این کتاب را شامل میگردد

1-4) سوالات تحقیق

سوالاتی که محور اصلی بحث را تشکیل می دهد  عبارت است از

1-    ایا هر شخصی که به دیگری ضرر و زیانی وارد نماید ، میبایست آن را جبران نماید ؟

2-    در چه صورتی عامل زیان ملزم به جبران خسارات وارده است ؟

3-    در صورت ورود خسارت  از سوی  واحد ها و مراکز  صنعتی بار اثبات دعوا به عهده کیست ؟ عامل زیان یا زیان دیده ؟

4-    ایا در اتلاف به منظور جبران خسارات وارده  تقصیر عامل زیان شرط تحقق مسئولیت  متلف است ؟

5-    مسبب در چه صورت  مسئول جبران خسارات  وارده است ؟

 

1-5) فرضیه تحقیق

1)     جبران خسارات از سوی عامل زیان به حکم قانون و با تحقق شرایطی

2)     فاعل یک عمل   زیان آور را نمی توان  ملزم به جبران خسارات  نمود مگر اینکه  مرتکب  تقصیر شده باشد

3)     مفروض  دانستن  تقصیر عامل زیان  در حوادث  صنعتی

4)     در ضمان  ناشی  از اتلاف  تقصیر شرط  نیست بنابراین  اتلاف مال غیر و لو به طور غیر عمد  ضمان  آور است

5)     مسبب در صورتی ضامن است که بتوان تقصیری را به او نسبت داد

2-1) مفهوم مسئولیت و اقسام آن

2-1-1) تعریف مسئولیت

مسئولیت در لغت یعنی تعهد، تکلیف، وظیفه. اما در اصطلاح حقوقی تعریف مشخص و معینی ندارد؛ به این معنی که قانونگذار در قوانین موجود تعریف خاصی از مسئولیت ارائه ننموده است، از مراجعه به تعاریف حقوقدانان نیز تعریف یکسان و واحدی حاصل نمی‌گردد هرچند که تعاریف ارائه شده نیز بیشتر مفهوم ” مسئولیت مدنی” را به ذهن متبادر می‌کند که از جمله تعاریف مذکور عبارت است از

1 «مسئولیت (مدنی) تعهد قانونی شخص است بر رفع ضرری که به دیگری وارد کرده است خواه این ضرر ناشی از تقصیر خود وی باشد یا ناشی از فعالیت او ایجاد شده باشد».[1]

2 « در هر موردی که شخص موظف به جبران خسارت دیگری است می‌گویند در برابر او مسئولیت دارد».[2]

3  «ملزم‌بودن شخص به جبران خسارتی که به دیگری وارد کرده است. خواه آن عمل عمدی (جرم مدنی) یا غیر عمدی (شبه جرم) باشد».[3]

4 «فرضی که به موجب آن هر فردی نتیجه شناخته شده اعمال خود را خواستار است».[4]

صرف‌نظر از تعاریف فوق می‌بایست به این نکته بسیار مهم توجه داشت که از دیرباز همواره این قاعده عادلانه وجود داشته است که هر شخصی به دیگری ضرر بزند باید آن را جبران نماید. مگر در مواردی که اضرار به غیر به حکم قانون باشد یا ضرری که به شخص وارد آمده است ناروا و نامتعارف جلوه نکند. بنابراین مسئولیت مدنی زمانی به وجود می‌آید که شخص بدون مجوز قانونی به دیگری لطمه بزند و در اثر آن زیان و خسارتی بر او وارد آید

در حقوق اسلامی (فقه) به جای اصطلاح «مسئولیت» از لفظ «ضمان» در همین معنا به کار می‌رود و منظور از ضمان، هر نوع مسئولیتی می‌باشد؛ خواه مسئولیت مدنی باشد، خواه مسئولیت کیفری

 

1-  محمدجعفر جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، چاپ هشتم  ، کتابخانه گنج دانش، تهران ، ص 642 ، شماره5114 

2 – ناصر کاتوزیان، دوره مقدماتی حقوق مدنی وقایع حقوق، چاپ ششم، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1382، ص13

3- سیدحسن امامی، حقوق مدنی، ج1، چاپ بیست و یکم، اسلامیه، تهران، بهار 1380، ص563

1- حسینقلی حسینی‌نژاد، مسؤولیت مدنی، چاپ سوم، بخش فرهنگی جهاد دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 1383، ص1

 

کلمات کلیدی :